Οστεοπόρωση μετά την εμμηνόπαυση

Εικόνα που δείχνει την διαφορά στην αρχιτεκτονική των οστών. Είναι εμφανής η ελάττωση της ισχύος στο οστεοπορωτικό οστό  

Η διάγνωση της οστεοπόρωσης στις γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση

Η μέτρηση της οστικής πυκνότητας είναι αρκετά δημοφιλής ως εξέταση στη χώρα μας και πραγματοποιείται κυρίως με τη μέθοδο DXA (dual-energy x-ray absorptiometry), προκειμένου να χρησιμοποιηθεί ως δείκτης της ανθεκτικότητας του οστού αλλά και του κινδύνου κατάγματος.

Η ίδια η μέτρηση μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τη διάγνωση της νόσου της οστεοπόρωσης σε πληθυσμούς όπως αυτός των γυναικών μετά την εμμηνόπαυση.

Έτσι, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (Π.Ο.Υ.) ορίζει την οστεοπόρωση στις μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες ως την οστική πυκνότητα (σπονδυλική στήλη, ισχίο ή αντιβράχιο) η οποία είναι 2,5 ή και περισσότερες σταθερές απόκλισης (standard deviations, SD) μικρότερη από τη μέση οστική πυκνότητα των νεαρών ενηλίκων του ίδιου φύλου. Η σύγκριση αυτή των μετεμμηνοπαυσιακών γυναικών με τις νεαρές ενήλικες απεικονίζεται με τον όρο T score. Συνεπώς, οι ασθενείς που έχουν στην μέτρηση της οστικής τους πυκνότητας T score ? -2,5 θεωρούνται ως έχοντες οστεοπόρωση. Αντίθετα, οι ασθενείς με T score μεταξύ -1 και -2,5 θεωρούνται ως έχοντες οστεοπενία, ενώ αυτοί με T score μεγαλύτερο του -1 (πχ -0,6) θεωρούνται ότι κινούνται σε φυσιολογικά επίπεδα οστικής πυκνότητας.  

Στατιστικά στοιχεία σχετικά με την οστεοπόρωση

Η οστεοπόρωση είναι υπεύθυνη για >1.5 εκατομμύριο σπονδυλικά και μη σπονδυλικά κατάγματα ετησίως με την πλειονότητα αυτών (46%) να συμβαίνουν στους σπονδύλους, ενώ ακολουθούν τα κατάγματα του ισχίου (19%), του καρπού (15%) και ακολουθούν όλα τα υπόλοιπα (19%).

Συγκεκριμένα για τα οστεοπορωτικά κατάγματα του ισχίου, που επιφέρουν και τη μεγαλύτερη νοσηρότητα αλλά δυστυχώς και θνητότητα, έχει υπολογιστεί ότι συμβαίνουν με ρυθμό ένα ανά 30 δευτερόλεπτα στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Στις γυναίκες η μεγαλύτερη αύξηση της επίπτωσης των σπονδυλικών καταγμάτων εμφανίζεται μετά την ηλικία των 60 ετών και αυξάνεται γεωμετρικά με την πάροδο της ηλικίας, ενώ η αντίστοιχη των καταγμάτων του ισχίου εμφανίζεται περίπου 5 χρόνια αργότερα και παρουσιάζει παρόμοιες αυξητικές τάσεις με την ηλικιακή πρόοδο.

Παραδόξως, στις γυναίκες τα κατάγματα του καρπού δεν φαίνεται να επηρεάζονται σταθερά από την πάροδο της ηλικίας και έτσι μετά από μία αύξηση στις ηλικίες 45-60 ετών φαίνεται ότι σταθεροποιούνται, ενώ αντίθετα στους άνδρες η αντίστοιχη επίπτωση αυξάνεται γραμμικά μετά τα 60 έτη.

Στους άνδρες επίσης παρουσιάζεται παρόμοια αυξητική τάση των σπονδυλικών καταγμάτων μετά την ηλικία των 65 περίπου ετών, ενώ τα κατάγματα του ισχίου αυξάνονται δραματικά μετά τα 70 έτη.  

Πρόληψη της Οστεοπόρωσης

Ο θεραπευτικός στόχος στη θεραπεία της οστεοπόρωσης είναι πολύ συγκεκριμένος:

Πρόληψη των καταγμάτων στους ασθενείς που δεν έχουν ακόμη υποστεί κάταγμα, ή / και παρεμπόδιση της επιδείνωσης της νόσου στους ασθενείς που έχουν ήδη υποστεί, τουλάχιστον ένα, οστεοπορωτικό κάταγμα.

Όπως μπορεί κανείς να διαπιστώσει αμέσως, ο θεραπευτικός στόχος δεν αφορά κυρίως την οστική πυκνότητα (δηλαδή τις μετρήσεις), αλλά την πρόληψη του κατάγματος. Θεωρείται σκόπιμο να αποσαφηνισθεί ο συγκεκριμένος στόχος, διότι σε αρκετές περιπτώσεις οι ασθενείς αλλά και οι θεράποντες ιατροί απογοητεύονται, διαπιστώνοντας ότι η οστική πυκνότητα δεν μεταβάλλεται τόσο σημαντικά από τη λαμβανόμενη θεραπεία.  

Η Θεραπεία της Οστεοπόρωσης

Τα θεραπευτικά μέσα στην οστεοπόρωση μπορούν να χωριστούν σε 3 κατηγορίες:

• Στα γενικότερα μέτρα
• Στις μη φαρμακευτικές παρεμβάσεις
• Στη φαρμακευτική αγωγή

Γενικότερα μέτρα

Στην κατηγορία αυτή περιλαμβάνονται όλες εκείνες οι ενέργειες που αποσκοπούν στην ελάττωση του κινδύνου των πτώσεων μέσω της ελαχιστοποίησης των παραγόντων που αυξάνουν τον κίνδυνο πτώσης.

Μη φαρμακευτικές παρεμβάσεις

Στην κατηγορία αυτή συμπεριλαμβάνονται:

• Η ικανοποιητική ημερήσια πρόσληψη ασβεστίου και βιταμίνης D
• Η τακτική φυσική δραστηριότητα
• Η διακοπή του καπνίσματος το οποίο έχει άμεση δράση στα οστά, και τέλος η σύσταση για προστατευτικά των ισχίων στους έχοντες αυξημένη τάση για πτώσεις (το τελευταίο μέτρο δεν είναι αρκετά συνηθισμένο στην Ελληνική πραγματικότητα)

Φαρμακευτική αγωγή

Η φαρμακευτική αγωγή κρίνεται απαραίτητη στις μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες με οστεοπόρωση διαγνωσμένη από τις μετρήσεις οστικής πυκνότητας (T score ? -2,5), αλλά και στις ασθενείς με αυξημένο κίνδυνο κατάγματος ανεξάρτητα από την οστική τους πυκνότητα.

Αυτό που οι ασθενείς πρέπει να έχουν πάντα υπόψη είναι ότι η φαρμακευτική αγωγή πρέπει να έρχεται για να συμπληρώσει τα γενικότερα μέτρα και τις μη φαρμακευτικές παρεμβάσεις και όχι να τις αντικαταστήσει. Στο σημείο αυτό αξίζει να αναφερθεί ότι όλες οι μελέτες που έχουν πραγματοποιηθεί με διάφορες φαρμακευτικές ουσίες συμπεριελάμβαναν σχεδόν απαρέγκλιτα την καθημερινή χορήγηση βιταμίνης D (400-800 IU) και ασβεστίου (500-1000 mg).

Σημ. Ο θεράπων ιατρός οφείλει να αξιολογήσει το ιστορικό κάθε ασθενούς καθώς τους παράγοντες κινδύνου για κάταγμα και να συνταγογραφήσει την καταλληλότερη αγωγή για το καταλληλότερο χρονικό διάστημα θεραπείας.