Γρίπη Η1Ν1 σε παιδιά & ενήλικες: Προφύλαξη & αντιμετώπιση

Γρίπη & Η1Ν1 σε παιδιά ή ενήλικες

Τι είναι η γρίπη ;

Η γρίπη είναι μια οξεία εμπύρετη νόσος η οποία εκδηλώνεται, κυρίως, με συμπτώματα από το  αναπνευστικό σύστημα και προκαλείται από τους ιούς της γρίπης. Η γρίπη δεν πρέπει να συγχέεται με το κοινό κρυολόγημα, το οποίο οφείλεται σε άλλους ιούς (πχ. ρινοϊούς), είναι ηπιότερη νόσος και περιορίζεται μόνο στο ανώτερο αναπνευστικό σύστημα. Η γρίπη στις περισσότερες περιπτώσεις είναι αυτοπεριοριζόμενη. Μερικές φορές όμως μπορεί να προκαλέσει σοβαρές επιπλοκές κυρίως σε άτομα με σοβαρά υποκείμενα νοσήματα.

Πώς μεταδίδεται η γρίπη;

• Ο ιός της γρίπης μεταδίδεται με τη μορφή μικρών σταγονιδίων όταν ένας ασθενής βήχει, φτερνίζεται ή μιλάει.
• Μεταδίδεται επίσης μέσω των χεριών όταν κάποιος αγγίζει επιφάνειες ή αντικείμενα που έχουν μολυνθεί και στη συνέχεια πιάνει τα μάτια, τη μύτη ή το στόμα του.
• Παράγοντες όπως ο ψυχρός καιρός και ο συγχρωτισμός (συγκέντρωση πολλών ατόμων σε κλειστούς χώρους) αυξάνουν την μετάδοση της γρίπης.
• Οι ενήλικες μπορούν να μεταδώσουν τη γρίπη μία μέρα πριν αρρωστήσουν έως 5-7 ημέρες από την έναρξη των συμπτωμάτων.
• Τα παιδιά και οι ενήλικες με σοβαρή ανοσοκαταστολή μπορεί να μεταδίδουν τη νόσο για περισσότερο από μία εβδομάδα.

Ποια είναι τα συμπτώματα της γρίπης ;

Τα συμπτώματα της γρίπης συνήθως ξεκινούν απότομα και περιλαμβάνουν:

• Υψηλό πυρετό
• Πόνους των μυών και των αρθρώσεων
• Πονοκέφαλο
• Έντονη κόπωση
• Καταρροή
• Πονόλαιμο
• Ξηρό βήχα

Εντούτοις, έχει περιγραφεί ένα ευρύ φάσμα άλλων εκδηλώσεων, που κυμαίνεται από απύρετη αναπνευστική νόσο, έως και συστηματική νόσο, με σχετικά μικρή συμμετοχή από το αναπνευστικό.


Τα παιδιά μπορεί να παρουσιάζουν συμπτώματα από το γαστρεντερικό, όπως ναυτία, εμέτους, διάρροια, ενώ στους ενήλικες τα συμπτώματα αυτά είναι σπάνια. Τα συμπτώματα αρχίζουν 1–4 ημέρες μετά την προσβολή από τον ιό και διαρκούν 2–7 ημέρες, ο βήχας όμως μπορεί να επιμένει για αρκετό χρονικό διάστημα.

Ποια συμπτώματα πρέπει να ανησυχήσουν τον ασθενή;

Υπάρχουν κάποια συμπτώματα της γρίπης στα παιδιά και στους ενήλικες τα οποία όταν εμφανιστούν θα πρέπει να γίνει άμεση επικοινωνία με ιατρό. Αυτά είναι:

Στα παιδιά:

1. Υψηλός πυρετός που επιμένει και δεν υποχωρεί με αντιπυρετικά
2. Ταχύπνοια (χρήγορη αναπνοή) ή δύσπνοια (δυσκολία στην αναπνοή)
3. Άρνηση λήψης τροφής και νερού
4. Ληθαργικότητα (μειωμένη δραστηριότητα) και υπνηλία.
5. Διέγερση και σπασμοί
6. Επανεμφάνιση του πυρετού ή επιδείνωση του βήχα ύστερα από αρχική βελτίωση των συμπτωμάτων της γρίπης καθώς και ενδεχόμενη επιδείωνση υποκείμενου χρόνιου νοσήματος (καρδιαγγειακού, αναπνευστικού, διαβήτη κ.α.)

Στους ενήλικες:

1. Υψηλός και παρατεινόμενος πυρετός που δεν υποχωρεί με αντιπυρετικά
2. Ταχύπνοια (χρήγορη αναπνοή) ή δύσπνοια (δυσκολία στην αναπνοή)
3. Πόνος ή αίσθημα πίεσης στο στήθος
4. Λιποθυμικά επεισόδια
5. Σύγχυση - Ληθαργικότητα
6. Πολλοί και παρατεινόμενοι έμετοι

Ποιες είναι οι επιπλοκές της γρίπης;

• Η γρίπη μπορεί να προκαλέσει από ήπια έως σοβαρή νόσηση και μερικές φορές μπορεί να είναι θανατηφόρος.
• Οι περισσότεροι υγιείς άνθρωποι ξεπερνούν τη γρίπη χωρίς να παρουσιάσουν επιπλοκές, ορισμένα όμως άτομα που συνήθως ανήκουν σε ομάδες υψηλού κινδύνου διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο για σοβαρές επιπλοκές.
• Μερικές από τις επιπλοκές αυτές είναι πνευμονία από τον ίδιο τον ιό της γρίπης ή από μικρόβια, κυρίως από πνευμονιόκοκκο, αφυδάτωση, κρίσεις άσθματος στα άτομα που πάσχουν από βρογχικό άσθμα, παρόξυνση χρόνια βρογχίτιδας, επιδείνωση καρδιακής ανεπάρκειας ή του διαβήτη.
• Τα παιδιά μπορεί να εμφανίσουν ιγμορίτιδα ή ωτίτιδα.

Ποια άτομα ανήκουν στις ομάδες υψηλού κινδύνου;

Ο ιός της γρίπης μπορεί να προσβάλλει όλες τις ηλικιακές ομάδες. Ωστόσο τον υψηλότερο κίνδυνο για σοβαρή νόσηση και εμφάνιση επιπλοκών διατρέχουν συγκεκριμένα:

• Άτομα ηλικίας 60 ετών και άνω
• Παιδιά και ενήλικες που παρουσιάζουν έναν ή περισσότερους από τους παρακάτω επιβαρυντικούς παράγοντες ή χρόνια νοσήματα:
• Άσθμα ή άλλες χρόνιες πνευμονοπάθειες 

• Καρδιακή νόσο με σοβαρές αιμοδυναμικές διαταραχές 

• Ανοσοκαταστολή (κληρονομική ή επίκτητη εξαιτίας νοσήματος ή θεραπείας). 

• Μεταμόσχευση οργάνων 

• Δρεπανοκυτταρική νόσο (και άλλες αιμοσφαιρινοπάθειες) 

• Σακχαρώδη διαβήτη ή άλλο χρόνιο μεταβολικό νόσημα 

• Χρόνια νεφροπάθεια 

• Νευρομυϊκά νοσήματα 

• Έγκυες γυναίκες ανεξαρτήτου ηλικίας κύησης, λεχωίδες και θηλάζουσες.

• Παιδιά που παίρνουν ασπιρίνη μακροχρόνια (π.χ. νόσος Kawasaki, ρευματοειδής αρθρίτιδα και άλλα), για τον πιθανό κίνδυνο εμφάνισης συνδρόμου Reye μετά από γρίπη.

• Άτομα που βρίσκονται σε στενή επαφή με παιδιά <6 μηνών ή φροντίζουν άτομα με υποκείμενο νόσημα, τα οποία διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο επιπλοκών από τη γρίπη

• Εργαζόμενοι σε χώρους παροχής υπηρεσιών υγείας (ιατρονοσηλευτικό προσωπικό και λοιποί εργαζόμενοι) 

• Άτομα με δείκτη μάζας σώματος (BMI) > 40 Kg/m2     
• Κλειστοί πληθυσμοί (προσωπικό και εσωτερικοί σπουδαστές γυμνασίων-λυκείων, στρατιωτικών και αστυνομικών σχολών, ειδικών σχολείων ή σχολών, τρόφιμοι και προσωπικό ιδρυμάτων κ.ά.)

Τα άτομα που βρίσκονται σε κάποια από τις παραπάνω ομάδες υψηλού κινδύνου, θα πρέπει να συμβουλεύονται άμεσα τον ιατρό τους μόλις εμφανίσουν συμπτώματα γρίπης.

Πώς θεραπεύεται η γρίπη Η1Ν1;

Όπως συμβαίνει με τις περισσότερες ιώσεις, έτσι και η γρίπη συνήθως "θα κάνει τον κύκλο της".

• Χρειάζεται ανάπαυση
• Καλή ενυδάτωση με υγρά
• Αποφυγή του καπνίσματος και του αλκοόλ
• Λήψη αντιπυρετικών (όπως παρακεταμόλη, Depon) για την αντιμετώπιση του πυρετού και παυσίπονων για την αντιμετώπιση του πόνου των μυών.

Τα αντιβιοτικά δεν έχουν καμία θέση στην θεραπεία της γρίπης, διότι δεν καταπολεμούν τους ιούς.

Οι περισσότεροι πάντως ασθενείς με ήπια συμπτώματα βελτιώνονται μέσα σε 3-4 ημέρες και δε χρειάζεται να πάρουν αντιϊικά φάρμακα. Ο γιατρός μπορεί να χορηγήσει αντιϊικά φάρμακα σε ασθενείς που ανήκουν σε ομάδα υψηλού κινδύνου ή που παρουσιάζουν σοβαρά συμπτώματα.

Ποια είναι τα μέτρα πρόληψης για τη γρίπη;

Η τήρηση βασικών κανόνων υγιεινής είναι ένας αρκετά αποτελεσματικός τρόπος για να προστατεύσουμε τον εαυτό μας και τους γύρω μας, από τη γρίπη.
Για το λόγο αυτό:

1. Αποφύγετε στενή επαφή με άλλα άτομα.
2. Αποφύγετε να έρχεστε σε επαφή με άτομα που είναι άρρωστα.
3. Κρατήστε απόσταση από τους άλλους όταν είστε εσείς άρρωστοι για να τους προφυλάξετε και να μην αρρωστήσουν.
4. Μείνετε στο σπίτι σας όταν είστε άρρωστοι. Όταν είστε άρρωστοι αποφύγετε, εφ ́όσον βέβαια αυτό είναι δυνατόν, να πηγαίνετε στη δουλειά σας, στο σχολείο, σε συναθροίσεις οικογενειακές ή κοινωνικές, σε πολυσύχναστα μέρη και να κυκλοφορείτε με μέσα μαζικής μεταφοράς. Με αυτό τον τρόπο θα βοηθήσετε να μην αρρωστήσουν και άλλοι άνθρωποι.
5. Καλύψτε με χαρτομάντιλο το στόμα και τη μύτη σας όταν βήχετε ή φταρνίζεστε. Με αυτό τον τρόπο προστατεύετε αυτούς που είναι γύρω σας και μειώνεται σημαντικά η πιθανότητα να αρρωστήσουν και αυτοί.
6. Πλένετε συχνά τα χέρια σας. Το συχνό πλύσιμο των χεριών μειώνει σημαντικά την διασπορά των ιών. Με αυτό τον τρόπο προστατεύετε τον εαυτό σας και τους γύρω σας.
7. Αποφύγετε να πιάνετε τα μάτια σας, τη μύτη σας ή το στόμα σας. Οι ιοί της γρίπης συχνά μεταδίδονται όταν κάποιος αγγίζει αντικείμενα και επιφάνειες που έχουν μολυνθεί και στη συνέχεια πιάνει τα μάτια του, τη μύτη ή το στόμα του.
8. Ποια άτομα πρέπει να εμβολιάζονται και πότε;

Το εμβόλιο της γρίπης

• Ο κύριος τρόπος για να προστατευθεί κανείς από τη γρίπη είναι ο έγκαιρος εμβολιασμός.
• Κανένα φάρμακο δεν μπορεί να υποκαταστήσει τον αντιγριπικό εμβολιασμό, που είναι το κύριο μέτρο πρόληψης για την γρίπη.
• Ο εμβολιασμός πρέπει να γίνεται κάθε χρόνο κατά το χρονικό διάστημα Οκτωβρίου-Νοεμβρίου.
• Χρειάζονται περίπου 2 εβδομάδες από τον εμβολιασμό ώστε ο οργανισμός να δημιουργήσει προστατευτικά αντισώματα για τη γρίπη. Παρόλο που ο καλύτερος χρόνος για εμβολιασμό είναι η περίοδος Οκτωβρίου-Νοεμβρίου, μπορεί κάποιος να εμβολιαστεί και αργότερα, εάν ανήκει στις ευπαθείς ομάδες και για κάποιο λόγο δεν εμβολιάστηκε έγκαιρα.

Ανάλογα με τα επιδημιολογικά και κοινωνικά χαρακτηριστικά της, καθώς και τις συστάσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, η κάθε χώρα ορίζει τις κατηγορίες των ατόμων που που ανήκουν στις καλούμενες «ομάδες υψηλού κινδύνου και θα πρέπει να εμβολιάζονται κάθε χρόνο.
Σύμφωνα με την εγκύκλιο του ΥΥΚΑ (26/10/2015) με θέμα «Οδηγίες για την εποχιακή γρίπη 2015-2016 - Αντιγριπικός εμβολιασμός», οι ομάδες υψηλού κινδύνου για τη χώρα μας, που θα πρέπει να εμβολιαστούν με το τρέχον εμβόλιο για την περίοδο γρίπης 2015-2016, είναι οι εξής:

1. Άτομα ηλικίας 60 ετών και άνω
2. Εργαζόμενοι σε χώρους παροχής υπηρεσιών υγείας (ιατρονοσηλευτικό προσωπικό και λοιποί εργαζόμενοι).
3. Παιδιά και ενήλικες που παρουσιάζουν έναν ή περισσότερους από τους παρακάτω επιβαρυντικούς παράγοντες ή χρόνια νοσήματα:

• Άσθμα ή άλλες χρόνιες πνευμονοπάθειες 

• Καρδιακή νόσο με σοβαρές αιμοδυναμικές διαταραχές 

• Ανοσοκαταστολή (κληρονομική ή επίκτητη εξαιτίας νοσήματος ή θεραπείας).
• Μεταμόσχευση οργάνων 

• Δρεπανοκυτταρική νόσο (και άλλες αιμοσφαιρινοπάθειες)
• Σακχαρώδη διαβήτη ή άλλο χρόνιο μεταβολικό νόσημα 

• Χρόνια νεφροπάθεια 

• Νευρομυϊκά νοσήματα
• Έγκυες γυναίκες ανεξαρτήτου ηλικίας κύσησης, λεχωίδες και θηλάζουσες.
• Παιδιά που λαμβάνουν μακροχρόνια ασπιρίνη (π.χ. παιδιά με νόσο Kawasaki, ρευματοειδή αρθρίτιδα κ.ά.), για τον πιθανό κίνδυνο εμφάνισης συνδρόμου Reye μετά από γρίπη
• Άτομα που βρίσκονται σε στενή επαφή με παιδιά <6 μηνών ή φροντίζουν άτομα με υποκείμενο νόσημα, τα οποία διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο επιπλοκών από τη γρίπη
• Οι κλειστοί πληθυσμοί (προσωπικό και εσωτερικοί σπουδαστές γυμνασίων-λυκείων, στρατιωτικών και αστυνομικών σχολών, ειδικών σχολείων ή σχολών, τρόφιμοι και προσωπικό ιδρυμάτων κ.ά.) 

• Εργαζόμενοι σε χώρους παροχής υπηρεσιών υγείας (ιατρονοσηλευτικό προσωπικό και λοιποί εργαζόμενοι) 

• Άτομα με δείκτη μάζας σώματος (BMI) > 40 Kg/m2     

Συμβουλές/tips

• Αποφεύγετε τη λήψη αντιβιοτικών σε κάθε περίπτωση λοίμωξης του αναπνευστικού.
• Στις περισσότερες περιπτώσεις η γρίπη «κάνει τον κύκλο της» και αυτοπεριορίζεται.
• Να ζητάτε συμβουλή από τον ιατρό σας πριν λάβετε οποιοδήποτε αντιβιοτικό και σε περιπτώσεις που εμφανίζετε σοβαρά σημπτώματα γρίπης όπως δύσπνοια, πόνο στο στήθος, λιποθυμική τάση ή σύγχυση.
• Το αποτελεσματικότερο μέτρο πρόληψης της γρίπης είναι ο εμβολιασμός με το αντιγριπικό εμβόλιο.