Σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών: Τι είναι ;

Σχηματική αναπαράσταση ωοθηκών που περιέχουν κύστεις  

Ποια είναι τα βασικά αίτια δημιουργίας τους;

Τα αίτια του συνδρόμου των πολυκυστικών ωοθηκών δεν είναι πλήρως κατανοητά. Πιστεύεται ότι οι διαταραχές των επιπέδων μιας ορμόνης που εκκρίνεται από τη υπόφυση [LH-ωχρινοτρόπος] και τα υψηλά επίπεδα των ανδρογόνων επηρεάζουν την ομαλή λειτουργία των ωοθηκών. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα σε κάθε κύκλο να μην αναπτύσσεται ένα ωοθυλάκιο το οποίο να μπορεί να μεγαλώσει αρκετά ώστε να οδηγήσει σε ωορρηξία αλλά να έχουμε πολλά μικρά ανώριμα ωοθυλάκια που φαίνονται σαν κυστίδια, γι αυτό και χρησιμοποιούμε τον όρο πολυκυστικές ωοθήκες. Τα μικρά αυτά θυλάκια δεν μπορούν να παράγουν τα αναγκαία οιστρογόνα για την πρόκληση ωορρηξίας και αυτό τελικά οδηγεί σε ανωορρηκτικούς κύκλους [αραιομηνόρροια, μεγάλη καθυστέρηση των περιόδων]. Επίσης τα ανδρογόνα όπως για παράδειγμα η τεστοστερόνη, η ανδροστενεδιόνη και η δευδροεπιανδροστερόνη τα οποία κατά κανόνα παράγονται από τις ωοθήκες και τα επινεφρίδια, στο PCOS αυξάνονται κυρίως λόγω των υψηλών επιπέδων LH, αλλά και λόγω των υψηλών επιπέδων της ινσουλίνης.

Οι παραπάνω ορμονικές διαταραχές ευθύνονται για τα κλασσικά συμπτώματα του συνδρόμου όπως: διαταραχές της περιόδου τριχοφυία ακμή αύξηση βάρους δυσκολία στην επίτευξη εγκυμοσύνης 

Τα σημεία και τα συμπτώματα συνήθως ξεκινούν στην περίοδο της εφηβείας, αν και ορισμένες γυναίκες δεν εμφανίζουν συμπτώματα μέχρι την ενηλικίωση. Επειδή οι ορμονικές αλλαγές διαφέρουν από τη μία γυναίκα στην άλλη, ανάλογα διαφέρει και η βαρύτητα της ακμής, της τριχοφυίας και των διαταραχών της εμμήνου ρύσεως. Συνήθως οι γυναίκες παρουσιάζουν λιγότερες από έξι έως οκτώ περιόδους ανά έτος, ενώ μερικές ενώ έχουν κανονική έμμηνο ρύση κατά τη διάρκεια της εφηβείας, αυτή διαταράσσεται αργότερα όταν η γυναίκα αποκτήσει επιπλέον βάρος.

Πρέπει να σημειωθεί ότι στο ήμισυ περίπου των γυναικών το σύνδρομο συνδυάζεται με σταδιακή αύξηση του σωματικού βάρους και παχυσαρκία. Η αυξημένη τριχοφυία εντοπίζεται κυρίως στο πρόσωπο, στο στήθος στην άνω επιφάνεια της κοιλιάς και στην εσωτερική επιφάνεια των μηρών και συχνά συνυπάρχει ακμή και λιπαρό δέρμα.

Όπως προαναφέρθηκε το σύνδρομο σχετίζεται με αυξημένα επίπεδα ινσουλίνης στο αίμα [η ινσουλίνη είναι μια ορμόνη που παράγεται στο πάγκρεας και ρυθμίζει τα επίπεδα της γλυκόζης του αίματος]. Όταν ένα άτομο χρειάζεται υψηλότερα επίπεδα ινσουλίνης για να διατηρεί κανονικά επίπεδα γλυκόζης θεωρούμε ότι παρουσιάζει αντίσταση στην ινσουλίνη. Τόσο οι κανονικού βάρους όσο και οι υπέρβαρες γυναίκες με PCOS παρουσιάζουν αντίσταση στην ινσουλίνη και υπερινσουλιναιμία τα οποία σχετίζονται με μη ικανοποιητική ρύθμιση τουσακχάρου στο αίμα ή ακόμη και με σακχαρώδη διαβήτη. Έτσι το 10 % των παχύσαρκων γυναικών με σύνδρομο των πολυκυστικών ωοθηκών να αναπτύσσουν διαβήτη τύπου 2. Επιπλέον οι γυναίκες που είναι παχύσαρκες και επίσης έχουν αντοχή στην ινσουλίνη ή διαβήτη έχουν αυξημένο κίνδυνο στεφανιαίας νόσου, ενώ το 30% των γυναικών με PCOS μπορεί να παρουσιάσει άπνοια κατά τον ύπνο.  

Διάγνωση

Δεν υπάρχει μία και μοναδική εξέταση για τη διάγνωση του συνδρόμου των πολυκυστικών ωοθηκών. Η διάγνωση γίνεται με βάση τα σημεία και τα συμπτώματα αλλά και εξετάσεις αίματος. Έτσι για να διαγνωστεί μια γυναίκα με PCOS πρέπει να έχει διαταραχές της εμμήνου ρύσεως και στοιχεία που να δηλώνουν περίσσεια ανδρογόνων. Τα στοιχεία αυτά μπορεί να είναι είτε η αυξημένη τριχοφυία, η ακμή, η ανδρογενετικού τύπου αλωπεκία [αραίωση τριχών της κεφαλής] είτε εξετάσεις αίματος στις οποίες ανευρίσκονται υψηλά επίπεδα ανδροδόνων. Ταυτόχρονα ο ενδοκρινολόγος θα πρέπει να αποκλείσει οποιαδήποτε άλλη αιτία που σχετίζεται με αυξημένα επίπεδα ανδρογόνων όπως η συγγενής υπερπλασία των επινεφριδίων, οι ανδρογονο-εκκριτικοί όγκοι και ή υπερπρολακτιναιμία).  

Εξετάσεις

Οι εξετάσεις που γίνονται περιλαμβάνουν την τεστοστερόνη, την θειική δευδροεπιανδροστερόνη [DHEAS], την προλακτίνη, την θυρεοειδοτρόπο ορμόνη (TSH), την ωοθυλακιοτρόπο ορμόνη (FSH), καθώς επίσης το σάκχαρο αίματος και την χοληστερόλη. Ακόμη όμως και οι γυναίκες που έχουν ήπια συμπτώματα θα πρέπει να παρακολουθούνται περιοδικά, διότι όπως αναφέρθηκε το σύνδρομο σχετίζεται και με άλλα προβλήματα υγείας όπως είναι ο σακχαρώδης διαβήτης, η υπέρταση και η στεφανιαία νόσος.

Η διενέργεια γυναικολογικού υπερήχου θα αναδείξει την ύπαρξη των κύστεων και θεωρείται επιβεβλημένη

Σχηματική αναπαράσταση ωοθηκών που περιέχουν κύστεις


Συνοπτικά: Πως θα καταλάβω αν έχω πολυκυστικές ωοθήκες;